© Laurentii.be Genealogie Laurentii Numquam solus incedes Inhoud Voetnoten 1 “Geschiedenis”
is niet alleen die van mensen, ook al is het de mens die de geschiedenis
schrijft. Het gaat om het welzijn van alle levende wezens die door de
menselijke activiteit worden beïnvloedt. 2 Zie ook blog “Verdragen is een werkwoord”. 3 Er zijn onder
meer sporen van de zogenaamde Gravettiaanse cultuur in het Krim gebergte
20.000 jaar geleden (zie ook migratie Europese volkeren). 4 Merk dan er in
het midden van de 13e tot het eind van de 14e eeuw ook
meerde kolonies waren van de Republiek van Genua. 5 De “Unie van
Lublin”. 6 De
etymologische betekenis in het Slavisch is meest waarschijnlijk verwant met “Krajina”
of “grenslanden”. Om die reden ligt een verwijzing als “de Oekraïne” momenteel
ook gevoelig, omdat het kan verwijzen naar “de grenslanden” terwijl de
soevereiniteit van de staat benadrukt wordt door het weglaten van het
lidwoord “de”. Dit is vergelijkbaar met de benaming Nederland versus “de
Nederlanden”. 7 Tussen 1648 en
1764 was er al een tegenbeweging in het oosten door Hetman
Bohan Khmelnytsky, om een
Kozakken staat op te richten die onafhankelijkheid van Polen
ambieerde. Tussen 1700-1721 was er zelfs een onafhankelijkheidsstrijd van
deze Kozakken tegen Rusland, waarin de Zweden betrokken raakten. De alliantie
verloor het evenwel tegen de Russische tsaar (slag van Poltava, 1709). 8 Ook de
Wolga-Tataren werden na de troonbestijging van Ivan “de Verschrikkelijke”
in 1547 en de verovering van Kazan in 1552 stelselmatig gerussificeerd. Heel
wat Russische gebruiken hebben overigens een Tataarse oorsprong. Tijdens het russificatie
beleid migreerden heel wat, hoofdzakelijk islamitische, Tartaren naar
Kazachstan en Centraal-Azië. Het kanaat van de Krim was een vazalstaat van
het Ottomaanse Rijk. Men sprak er een aan het Turks verwante taal. Vanaf de
15e tot de 18e eeuw heersten Krim-Tataarse ruiterlegers over de zuidelijke
steppen tussen Rusland en de Zwarte Zee en vormden een bedreiging voor
Rusland. Slavische gevangenen werden ingezet als galeislaven en sexslavinnen, en zowel de heersers in Rusland als in
Polen betaalden protectiegeld aan de Khan (nazaten van Dzjengish Khan, het
rijk van de “Gouden Horde” dat het Tartaarse Rijk assimileerde). In
het boek “Michael Strogoff, de koerier van de Tsaar” van Jules Verne
werd een opstand van de Tataren beschreven in de jaren 1870. 9 Slobodan Milosevic was een
Servisch autocratische leider die in 1992-1995 de oorlog in Bosnië en Herzogovina uitlokte en het autonome Kosova
annexeerde. Het Westen greep militair in, wat leidde tot het Verdrag van
Dayton eind 1995. 10 Pogingen om
toe te treden werden overwogen in 2002-2005. © Foto uit Facebook post P. Lauwens, 2022 – Kaart
onafhankelijkheidsstemming 1991 onder Creative Commons licentie CC BY-SA 3.0,
Alex K., 2011 - Kaart Russische invasie,
2022, onder Creative Commons licentie CC BY-SA 4.0, Viewsridge,
2022 (Bron: Wikimedia). – Kaart Rijk van Kiev onder Creative Commons licentie
CC BY-SA 3.0 van SeikoEn, 2011 - Foto Majdanplein Kiev onder Creative Commons licentie CC BY-SA
4.0, Andrew J.Kurbiko, 2016. |
|
Blog - 2022 – Waarom de invasie van Oekraïne ons aangaat
De nieuwe
middeleeuwen? Schijnbaar
onoverbrugbare tegenstellingen liggen aan de bron van dit conflict, in wat men
als een “middeleeuws”, verdeeld denken kan beschouwen. Er is (nog)
geen wereldvisie, laat staan een Europese, om de werkelijkheid te bekijken. Denken
we maar aan de verdeeldheid rond aspecten als persvrijheid, corruptie, mensenrechten
voor minderheden, maffieuze persoonlijke verrijking en het
diepgewortelde (regionale) nationalistische denken. Enerzijds is er de
tegenstelling tussen democratische waarden en vrije meningsuiting als gedachtengoed
in het westen en anderzijds is er het autocratisch denken in het oosten en in
centrale delen van Europa en het is niet de eerste keer dat het daarbij tot
een conflict komt9.
Enerzijds is er de 19e-20e -eeuwse wereld van
natievorming en anderzijds is er de Westerse politiek van het begin van de 21e
eeuw die de pretentie had dat alles wat wás niet langer van belang is, maar dat
de wereldorde opnieuw kan worden uitgevonden. Wanneer men
het conflict van op afstand bekijkt en een spiegel voorhoudt van wat de
geschiedenis leert, is er ook die andere waarheid. Met name, dat het “Westen”
door de overtuiging van het grote gelijk in democratische en vrijdenkende
waarden, weinig oog heeft gehad voor het wereldbeeld van het “Oosten” in
Europa. Er kwam geen dialoog tussen West en Oost. Er kwam geen toenadering die
tot een samenwerking kon leiden. In een alternatieve realiteit had Rusland
net zo goed deel kunnen zijn van de NAVO – al had de verdedigingsalliantie
dan wel een andere invulling moeten krijgen - of van de Europese Unie10.
Oekraïne had een neutraal land kunnen zijn zonder een zijde te moeten kiezen.
Nu is Oekraïne het slagveld geworden van 19e-20-eeuwse
beeldvorming en het land betaalt daarvoor de hoogste prijs. In menig opzicht
zie ik vergelijkingen met de geschiedenis van België, eeuwenlang een slagveld
tussen Europese mogendheden en tegenstrijdige belangen. Het Westen kijkt met een overwegend 21-eeuwse bril met onbegrip naar
de destructie en met mededogen naar de ambities tot soevereiniteit van een
anders voor het Westen niet eens zo strategisch belangrijk land. Ook in het
Oosten is er dat onbegrip, maar het 19e-20-eeuwse denken is er
ongetwijfeld nog manifester aanwezig. Het had nooit zover mogen komen. We
kunnen niet ontkennen dat het Westen “boter op het hoofd” heeft in de
aanloop, door beloften als NAVO en EU aan sommige landen en de onbespreekbaarheid
van de toenadering van Rusland tot deze federaties, maar net zo min kunnen we
voorbijgaan aan de verpletterende verantwoordelijkheid van de agressor in dit
conflict.
1991-2022: een
klein draagvlak voor Russische integratie
Het mag duidelijk zijn dat het niet enkel om een regionaal conflict
gaat. De wereld hangt economisch en politiek zodanig aan elkaar, is zodanig verweven,
dat de gevolgen wereldwijd worden gevoeld. Er ontstaat ook een domino-effect
dat overal ter wereld gevolgen zal hebben op machtsverhoudingen. Nieuwe
conflicten zijn daarin niet uit te sluiten wanneer andere spelers op het
wereldlijk schouwtoneel vanuit eigen belangen opportuniteiten zien om hun
machtpositie te verstevigen. Gevolgen die zowel in het Nabije als het Verre
Oosten, in Azië, in Afrika en in Zuid-Amerika zullen spelen. In elk conflict
is er een “lachende derde” die opportuniteiten ziet. En dan hebben we het
niet eens over de impact op mensenrechten, de verhouding tussen arm en rijk,
op het leefmilieu en het klimaat1, in de
strijd om voedsel en drinkbaar water in de wereld. De geschiedenis
van Oekraïne Oekraïne6 is het
tweede grootste land van Europa. Goed 34000 jaar geleden werd het al bewoond3 en er
zijn archeologische sporen van Neanderthalers tot 47000 jaar terug. Tijdens
de IJzertijd werd het bevolkt door stammen als de Cimmerinen,
Scythen, Sarmatianen. Tussen 700 en 200 voor Christus
was het een deel van het Scytische Rijk, en vanaf
de 6e eeuw voor Christus waren er Griekse, Romeinse en Byzantijnse kolonies
gevestigd aan de Zwarte Zee4. In de
daarop volgende eeuwen was er inwijking van Gotische stammen in de regio,
terwijl de Hunnen omstreeks 370 opdoken. Aan het eind van de 7e
eeuw was het oosten het centrum van het Oude Groot Bulgaarse Rijk. De
Bulgaarse volkeren weken uit en maakte plaats voor de Khazaren
die het land grotendeels innamen. Nog in de 5e en de 6e
eeuw leefden er ook Antes volkeren, voorouders van de Witte Croaten, Severianen, Oostelijke
Polen, Drevlyanen, Dulebes,
Ulichianen en Tiverianen.
Migraties van deze volkeren naar de Balkan liggen aan de basis van
Zuid-Slavische naties. Ook stammen als de Ilmen, Krivichen, Radimichen weken uit
en zijn (ook) voorouders van de Russen. Oekraïne
ontstond in de 9e tot in de 13e eeuw uit een los
verband van stammen in gedeelten van het huidige land als het Rijk van Kiev,
opgericht door Varjagen (Vikings) of “Roes” uit Scandinavië. Het Kievse Rijk
bestond uit delen van Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland en bereikte zijn
topjaren omstreeks 1050 om vervolgens te versnipperen door de inval van de
Mongolen omstreeks 1240. De kerstening van het land startte met de doop van
prins Vladimir in 988. Vladimir “de Grote” leefde omstreeks 980-1015
en hing het Byzantijns christendom aan. Onder zijn zoon Yaroslav “de
Wijze” bereikte het rijk
vermoedelijk zijn hoogtepunt, om dan geleidelijk uiteen te vallen doordat
plaatselijke vorstendommen aan macht wonnen. In het
westen van de Dnjepr verenigde Litouwen van de 13e en 14e
eeuw tal van vorstendommen en Litouwen fusioneerde in 1569 met Polen5. In het
oosten van de Dnjepr werden gebieden gerussificeerd als deel van
Rusland in 1686. Ten westen bleven gebieden Pools, zoals Galicië dat in 1772
onder de Habsburgse monarchie viel, terwijl in het oosten, met inbegrip van
Kiev, de Russische kaart werd getrokken in 17937. In die
opdeling ligt de grondslag van de nog bestaande verschillen tussen Oost- en
West-Oekraïne. Maar ook
in het oosten was er een drang naar onafhankelijkheid van Rusland. Na de
annexatie van de Krim door het Russische keizerrijk in 1783, bleek het
Verdrag van Peryaslay uit 1654, dat autonomie aan
de oostelijke regio beloofde, dode letter. De zogenaamde Russificatie
verbood zelfs het gebruik van de Oekraïense taal in de gesproken en
geschreven taal in het oosten. Ook in het huidige conflict is het spreken van
Oekraïense taal, vooral in het oosten, een uiting van verzet. Na de
Russisch-Ottomaanse oorlog tussen 1768-1774 moedigden Catharina de Grote en
haar nakomelingen Duitse immigratie aan in Oekraïne, voornamelijk in de Krim.
In de Krim werd de voorheen dominante Ottomaanse (Krim-Tataarse8) aanwezigheid
teruggedrongen door de inwijking van Oekraïners, Russen, Duitsers, Bulgaren,
Serven en Grieken. Alsof de geschiedenis van de Zwarte Zee Steppe (de
Krim) al niet complex genoeg was. In de 20e
eeuw werd ook het westen van Oekraïne deel van de Sovjet-Unie in 1922. De
gedwongen collectivisering kostte met de holodomor hongersnood van
1932-1933 het leven aan een vijfde van de boerenbevolking. In 1941 viel
nazi-Duisland er binnen en opnieuw verloor het land een zesde van zijn
bevolking. Vanaf 1945 ontwikkelde het land zich als één van de welvarendste
Sovjetrepublieken. Het was Stalins opvolger Chroesjtov die in 1954 de Krim
aan de Oekraïense Sovjet toevoegde. In 1986 voltrok zich in Tsjernobyl, ten
noorden van Kiev, een grote nucleaire ramp en werd een groot gebied in de
omgeving onbewoonbaar. In 1991
riep het Oekraïense parlement de onafhankelijkheid uit, en op 1 december
stemde 90% van de kiezers voor onafhankelijkheid via een referendum. In de
Krim bedroeg dit percentage overigens 58%. |
|
Het is ook een verhaal van veerkracht,
van opstaan na de val, van opbouwen na destructie, van blijven zin geven aan
bestaan, van waarden, van zorg, van hulp verlenen en van medeleven. Dat
blijkt ook nu uit de internationale solidariteit, naarmate het conflict
grotere proporties aanneemt. Afbeelding: inmiddels
groeit de, voor Oekraïne typerende, zonnebloem uit als een internationaal
symbool van verzet.
(Vervolg) De geschiedenis
van Oekraïne In
november 2013 ontstond er in Kiev een protestbeweging toen een
associatieverdrag met de Europese Unie niet werd getekend. De Russisch
gezinde president Viktor Janoekovytsj verloor de meerderheidssteun en werd op
22 februari 2014 afgezet. In de nasleep van de zogenaamde Maidan-revolutie
bezette Rusland de Krim, en in het Donetsbekken grepen Russisch gezinde
protestbewegingen de macht. Daaruit ontstonden de zogenaamd volksrepublieken
Donetsk en Loegansk in het oosten. In de Donbass regio groeven het Oekraïense
leger en de separatisten zich in en ontstond het conflict dat in februari
2022 door de Russische Federatie als voorwendsel werd aangewend tot een
grootschalige invasie van Oekraïne.
|
|||||||||||||
|
|
||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||
|
|