Afbeelding met tekening

Automatisch gegenereerde beschrijving

 

(c) Laurentii.be

 

Genealogie Laurentii

Numquam solus incedes

Inhoud

Blog

Documenten

Foto's

Gezinnen

Stamboom

Startpagina

Thematisch

Verhalen

Verwante families

 

Voetnoten

 

1 Dit onweer woedde ook boven het naburige Putte en werd beschreven door Remi Valerius, dorpspastoor van Muizen van 1636-1687, bijna honderd jaar na de feiten, in zijn Chronycke van Mechelen (Bladzijde 176) : “…Stont daer ontrent Mechelen op, een schromelyck Omweder soo dat ider Coster liep naer de Kerck om te luyden onder andere den Coster van Put willende in de Kercke gaen om de Clocke te trecken en coste niet: want hy wiert tegen gehouden tot twee keeren toe, doen zeyde hy daer moet meer als eenen mede spelen. Den Duyvel, zoo men gelooft, zat op eenen Boom en antwoorde ick ben alleen en dander zyn naer Mechelen, gelyck het gebleken is door het springen van de Sant-Poorte ende allen die ongelucken die daar geschiet zyn…”.

 

Andere bronnen: DELAFAILLE, F. Ontploffing van de Zandpoort te Mechelen ten jare 1546, Mechelen, 1864. - FONCKE, R., “Vlugschriften van den tijd over het springen van de Mechelse Zandpoort”, in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen 37 (1932), blz. 5-28. - INSTALLE, H., “Verwoesting en wederopbouw te Mechelen in de zestiende eeuw”, in: Verwoesting en wederopbouw van steden van de middeleeuwen tot heden, 18e Internationaal Colloquium, Brussel: Gemeentekrediet van Belgie, 1999, blz. 155-184. - KOCKEN, M., “De Zandpoort”, in: H. Installé et al., Historische Stedenatlas van België: Mechelen II, Mechelen, 1997 (Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen 100 [1996] II), blz. 198-199.

 

image001.jpg(c) Afbeeldingen bewerking oude prent Sint-Niklaasparochie, onbekend artiest, +/- 1540 - aquarel ontploffing Zandpoort naar schilderij in de Sint-Pieter en Pauluskerk te Mechelen, onbekend artiest, omstreeks 1550 (Public Domain - zie ondermeer gelijkaardige afbeelding in de Beeldbank Mechelen).

 

Verhalen - 1546 - Ontploffing aan de Zandpoort (Mechelen)

 

In de nacht van 6 op 7 augustus 1546 tussen 20u en 23u vond een zware ontploffing plaats in een kruitmagazijn aan de Zandpoort te Mechelen. De ontploffing, van naar verluid 800 vaten buskruit, werd veroorzaakt door een blikseminslag tijdens een zwaar onweer1. Er vielen 200 tot 300 doden en 600 gewonden, waaronder 150 zwaargewond, en zowat een derde van de stad werd verwoest. Dit gebeurde in de omgeving van de Zandpoort(vest)-Nekkerspoel-Sint-Pietersparochie waar verschillende verwante families woonden. Heel wat registers van vóór die tijd, op de stadrekeningen na, gingen in de vlammen op.

 

Na een eerdere brand en ontploffing in 1496, was de Zandpoort een munitieopslagplaats geworden. Bij deze ontploffing werd de Zandpoort volledig verwoest en andere gebouwen die in de klappen deelden waren het Hof van Hoogstraten, het Hof van Bergen, 800 woningen voor het grootste deel in de parochie Sint-Pieter-en-Paul en in de hele wijk Nekkerspoel, met bijhorende kerk, de Borght en de Sint-Niklaaskerk, het Hof van Margaretha van Oostenrijk, het Keizershof, het klooster van de Augustijnen, de Sint-Janskerk.

 

Tot ver in de stad was er schade door het weggeslingerd puin van de Zandpoort. Tot het midden van de 20e eeuw zou de ramp worden herdacht in de parochie Sint-Pieter-en-Paul met de "processie van destructie" die door de straten trok. Het nieuws van de ramp vond weerklank in heel Europa.

 

Vijf jaar later, in 1551, voorzag een ordonnantie van keizer Karel in de oprichting van een centraal militair arsenaal in de Adegemstraat te Mechelen. Mechelen werd toen de vaste zetel van het artilleriekorps van de Zuidelijke Nederlanden, en in de 18e eeuw zou er ook een militaire academie voor de opleiding van artillerieofficieren worden opgericht.

 

Sinds 1530 was Mechelen niet langer het politieke centrum van deze gewesten. Maria van Hongarije, die Margaretha van Oostenrijk als landvoogdes was opgevolgd, had haar hof immers naar Brussel verhuisd.

 

 

image014.jpg

Prent van de Sint-Niklaasparochie aan de Antwerpsepoort op de Nekkerspoel in Mechelen, kort vóór 1546, onbekend auteur. De kerk werd vernield door de Staatsen in de 16e eeuw en zou niet meer heropgebouwd worden.

 

 

 

 

 

image006.jpg

Afbeeldingen: de ontploffing van de Zandpoort van Mechelen. Aquarel van een onbekende artiest naar het schilderij in de Sint-Pieter-en Paulkerk te Mechelen. Een andere bekende weergave is het schilderij van Jan Verhuyck uit 1680-1681 in de collectie van het Hof van Busleyden.